• Noten
• Bijlagen
• Gezinsbladen
• Stamreeks

In januari 1614 verschijnt bij de drukker Cornelis Fransz een bruiloftsgedicht voor Samuel Perne en Margreta Roelandi.¹ Het is een klein bundeltje papier, inmiddels door de tand des tijds aangetast. Er staan twee gedichten in. Een lange, waarin de bruid en bruidegom worden beschreven (ik neem aan naar ideale maatstaven en niet naar de werkelijkheid), tevens is deze beschrijving een verwijzing naar Christus’ huwelijk met zijn gemeente, de kerk.

Het is een mooi gedicht, met veel verwijzingen naar bijbelse thema’s. Het tweede gedicht is korter en toegankelijker en gaat over het huwelijk, eveneens met verwijzingen naar huwelijken in de bijbel.

Helaas staat er niets in deze gedichten wat direct naar de bruid en bruidegom verwijst. En daar was ik juist naar op zoek in het kader van het onderzoek naar de drukker Cornelis Fransz. In het gemeentearchief in Amsterdam heb ik wel enige andere gegevens gevonden. Ik zal hier steeds verwijzen naar bijlagen. Dat zijn de transcripties van de stukken uit het gemeente-archief. Daar staan de naamsvarianten in. Hier zal ik, naar aanleiding van het bruiloftsgedicht, de namen Samuel Perne en Margreta Roelandi aanhouden.

De gevonden gegevens betreffen vooral de familie Roelandi. Over de familie Perne heb ik alleen gevonden dat de vader van Samuel Jakob Perne heet, dat ze uit Leiden komen en dat Samuel ten tijde van zijn huwelijk banketbakker op de Heiligeweg in Amsterdam was (zie bijlage 1). Verder loopt het spoor steeds dood. De kinderen van Samuel en Margreta zijn alleen onder Roelandus te vinden, maar degenen die in Amsterdam zijn getrouwd staan wel onder de naam Perne (of een variant van deze naam) in het DTB-register. Wanneer Samuel is overleden, heb ik niet kunnen ontdekken. Misschien is het niet geregistreerd of is hij niet in Amsterdam overleden. Wel weet ik dat hij voor 1657 overleden moet zijn, want dan zijn Samuel en Margreta dood (zie bijlage 7). Margreta is vermoedelijk in 1640 overleden en in de Nieuwe Kerk begraven (zie bijlage 8 ) voor 10 gulden 13, de duurste begrafenis uit het rijtje. Er staat alleen niet in het begrafenisboek vermeld of zij nog een man of kinderen had. Toch ga ik er vanuit dat dit de goede Margreta is, aangezien de naam precies klopt en ze dan een jaar of vijftig zou zijn geworden, wat me wel aannemelijk lijkt.

Over haar familie is meer bekend. Margreta was een dochter van Jacobus Rolandus en Maria Doisi (Nederlands Patriciaat) of Doucy (NNBW). Deze Jacobus was een bekende predikant. Hij was in 1562 geboren in Delft en studeerde theologie in Leiden, Genève, Heidelberg en was predikant te Wisloch, Germersheim, Delft, Frankenthal (waar Margreta vandaan kwam volgens haar ondertrouwakte) en Amsterdam. Van de Dordtse synode van 1618/1619 kreeg hij opdracht te werken aan de vertaling van de bijbel. Dat deed hij in Leiden. In 1590 trouwde hij met Maria Doisi. Margreta moet, als je het aan de hand van de ondertrouwakte uitrekent, net als Samuel ongeveer van 1590 zijn. Margreta wordt in de boeken die ik heb geraadpleegd niet genoemd als dochter van Jacobus. Bij mij rijst dan de vraag of het een ‘moetje’ is geweest, dat huwelijk en of ze dat maar liever niet zo op de voorgrond wilden brengen. Er worden namelijk wel twee andere kinderen van Jacobus en Maria genoemd: Daniel (1600) en Maria (1603). Dit is echter niets dan een kleine speculatie. Na de dood van Maria is Jacobus nog getrouwd geweest met Frerikje Pieters en Barbara de Weert (zie bijlage 9 en bijlage 10, de Maritij Fransz die genoemd wordt, zou dan Maria Doucy moeten zijn, ze zijn in hetzelfde jaar overleden). Andere kinderen waren waarschijnlijk Johannes, Rolandus, Timotheus, Samuel en Clara en misschien Jacobus. Jacobus Rolandus overlijdt in 1632. Volgens het NNBW in Leiden, maar volgens een gevonden akte in Amsterdam.²

Als adres van Jacobus en Margreta wordt de Spinhuijsstraat opgegeven (zie bijlage 1 en bijlage 14 ). Frerikje Pieters en Clara Roelandus spelen nog een rol in de doopakten van twee kinderen van Samuel en Margreta (zie bijlage 4 en bijlage 5). Samuel Perne is getuige bij het maken van huwelijkse voorwaarden van Jacobus Roelandus en Fredrikje Pieters. Die familiebanden zijn dus wel duidelijk. Wie nog een minder duidelijke figuur is, is de boekverkoper Jacobus Roelandus de ionghe. Misschien was hij een zoon van Jacobus en dus een broer van Margreta. Gezien de naam ‘de ionghe’ zou dat niet zo gek zijn. Ook verkocht hij in elk geval religieuze literatuur, wat verband zou kunnen houden met het beroep van zijn vader.³

Over de relatie tussen Cornelis Fransz en Samuel en Margreta kan ik slechts speculeren. Het zou kunnen dat de drukker Cornelis Fransz en de boekverkoper Jacobus Roelandus de ionghe bevriend waren en dat Cornelis daarom het bruiloftsdicht voor Jacobus’ zus Margreta heeft gedrukt. Een bewijs daarvoor heb ik nog niet gevonden, maar het lijkt me vrij aannemelijk.

De familie Roelandus was overigens niet zomaar een familie. Jacobus was een bekende predikant en de familie moet van stand zijn geweest. Ze hadden zelfs een eigen wapen: ‘In rood een gouden Roelandsfiguur [ik neem aan naar het Roelandslied, HM], van voren gezien, de handen op de heupen, en een blauw schildhoofd beladen met een kronkelende zilveren slang, dwarsbalksgewijze geplaatst. Helmteeken: een geele slang rustende op den wrong. Dekkleeden: goud en rood.’⁴

Samuel en Margreta hebben (in elk geval) vier kinderen gekregen: Jacob (1616), Margrieta (1619), Irene (1621) en Clara (1622) en misschien Herenera (zie bijlage 2, bijlage 3, bijlage 4, bijlage 5 en bijlage 7) . Margrieta en Clara zijn in Amsterdam getrouwd, over de anderen heb ik niets gevonden (zie bijlage 6 en bijlage 7 ). Helaas weet ik ook niet of er ooit iets voor hen in het weeskamerarchief heeft gelegen, aangezien ik de overlijdensdatum van Samuel niet ken en het overlijdensjaar van Margreta, 1640, een van de ontbrekende jaren uit het weeskamerarchief is.

Over de familie van Samuel valt dus weinig te zeggen. Dit in tegenstelling tot de familie van Margreta, die redelijk bekend was. Het is overigens opvallend dat een meisje uit een familie van stand trouwt met een banketbakker. Ik weet echter niet of dit als ongepast werd beschouwd. Alle leden van het gezin konden hun naam vrij netjes schrijven: Jacobus (de oudere), Margreta, Clara, Timotheus en ook de kinderen van Samuel en Margreta: Margrieta en Clara. Het lijkt erop dat er ruimte was voor enige opleiding, ook bij de Pernes. De band met de drukker Cornelis Fransz zou zoals gezegd een vriendschappelijke kunnen zijn, via de eventuele broer van Margreta. Het is ook duidelijk waarom het bruiloftsdicht zo’n bijbelse en redelijk moeilijke inslag heeft. Zeker als je het bij voorbeeld vergelijkt met het bruiloftsgedicht dat Cornelis Fransz voor David Wachtendonck en Debora Nannings drukte, dat is frivoler en makkelijker te begrijpen.⁵ Dit moest echter een bijbels goed onderlegd en waarschijnlijk een geleerder publiek aanspreken.

Noten

[1] De triumphe des bruydts Jesu Christi. Ten thoon gestelt allen heylgerighen feest-ghenoden: En toegewijdt, den E. bruydegom Samuel Perne, ende zijn E. bruydt Margreta Roelandi. Amsterdam, pr. C. Fransz. 1614.

[2] Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek III, 1088-1090 en Nederlands patriciaat 1920, deel 11, p.201.

[3] Zie hiervoor het onderzoek van Eva Post over Jacobus Roelandus de ionghe.

[4] Nederlands patriciaat 1920, deel 11, p.201.

[5] Zie hiervoor de nota van Adri Markus over dit echtpaar.

Bijlagen

1. ondertrouwakte Samuel Perne en Margreta Roelandi

2. doopakte Jacobus

3. doopakte Margrieta

4. doopakte Irene

5. doopakte Clara

6. ondertrouwakte Margrieta Parne en Chrispijn Snauwerts

7. ondertrouwakte Clara Parnee en Cornelis Bosman

8. begraafsakte Margreta Roelandi

9. *ondertrouwakte Jacobus Roelandus en Frederikje Pieters

10. *ondertrouwakte Jacobus Roelandus en Barbara de Weert

11. *doopakte Samuel

12. *begraafakte Marietje Fransz

13. *begraafakte Frederikje Pieters

14. *begraafakte Jacobus Roelandus

15. *begraafakte Timotheus Roelandus

16. huwelijkse voorwaarden Jacobus Roelandus en Fredrikje Pieters

*deze transcripties dank ik aan Eva Post die de drukker Jacobus Roelandus de ionghe onderzoekt

 

1. ondertrouw Samuel Perne en Margreta Roelanduo in de kerk, 28-12-1613 (DTB 417-301)

Compareerden Alsvoren Samuel Perne: van Leyden banketbakker oud 22 Jaren wonende bij den Heiligeweg geassisteert met Jakob Perne zijn vader ter eenre ende Margriete Roelandi bij Frankenthal oud 23 Jaren wonende in de spinhuysstraat geassisteert met Jakob Roelandi ende maria duzy haer vader ende moeder ten andere zijden.

Samuel Perne Margreta Roelanduo

2. doopakte Jakob NK 5-4-1616 (DTB 39-418)

samuel perve margriet roelants jacobus roelandes

Jakob

3. doopakte Margrieta NK 26-2-1619 (DTB 40-37)

samuel perne margrieta roelants Jommes sluius (?)

Margrieta

4. doopakte Irene NK 31-1-1621 (DTB 40-115)

samuel de perce margriete roelande frerickje pieters

Irene

5. doopakte Clara NK 28-8-1622 (DTB 40-180)

samuel pernu margriet roelandus clara roelandus

Clara

6. ondertrouwakte Margrieta Parne en Chrispijn Snauwerts

kerk 19-4-1640 (DTB 453-387 )

Compareerden alsvooren Chrispijn Snauwerts van Maldichen brouwerknecht wonende op de prinsengracht out 28 Jaar geen ouders hebbende ende Margrieta Parne van A, out 21 Jaar, geassisteert met haar moeder margreta woonende alsvoren

+     margrietge perne

7. ondertrouwakte Clara Parnee en Cornelis Bosman, kerk 5-4-1657 (DTB 477-140 )

Compareerden alsvooren cornelis bosman van A wijnverlater out 25 jaer geassisteert met Susanna de Moor sijn moeder woonende inde meulensteegh ende Clara Perné van A out 34 jaer ouders doot geassisteert met herenera (?) perne haer suster woonende inde wijesteegh.

cornelis bosman klara parnee

8. overlijdensakte Margreta Roelandi NK 1-11-1640 (DTB 1054-135)

Mergriete Roelandus op 1 november f 10,13

9. ondertrouwakte Jacobus Roelandus en Frederikje Pieters 16-7-1620 (DTB 425-14)

Compareerenden alsvooren Jacobus Roelandus van Delft weduwnaar van Maritij Fransz woonend in de Spinhuisstraat en Frerikje Pieters oud 39 jaren geassisteert met Anne Pieters haar zuster woonende in de Nes

Jacobus Roelandus vrericjen pieters

10. ondertrouwakte Jacobus Roelandus en Barbara de Weert 3-3-1623 (DTB 427-430)

Compareerende voors Jacobus Rolandus dienaar des godlijken woorts dezer stede weduwnaar van Frederikje Pieters wonende in de Spinsteeg ter eenre en Barbara de Weert van Keulen out 50 jaren geassisteert met David de weert haar broeder wonende op de Duijtsche Stijger

Jacobus Roelandus Barbara de Weert

11.doopakte Samuel 28-1-1607 (DTB 4-188)

Jacobus Roelandus dienaar des h. evangelie & Marijtje Fransz ende C?/J?asper van Keulen met ‘t kind Saemwel

12. begraafakte Marietje Fransz 15-11-1619 (DTB 1044-52)

Den 15 marrijtjen franszen huysfrou van Jacobus rolandus in de Spynhuissteeg

13. begraafakte Frederikje Pieters 8-4-1621 (DTB 1044-65^vo)

Den 8. Rijckijen pyetters huysfrou van Jacobus roelandys wonende inde Spinhuyssteeg

14. begraafakte Jacobus Roelandus 8-6-1632 (DTB 1054-67^vo)

Do. Jacobus Roelandus op de Oudse Schans

8 ditto

15. begraafakte Timotheus Roelandus 1667 (1055-182^vo)

Timotheus Roelandus predikant tot Bolvoort uijtgedragen ter huijse van de notaris Jan (?) op de kloveniersburgwal

16. huwelijkse voorwaarden Jacobus Roelandus en Fredrikje Pieters (fragment) (Not. Arch., film 38, 16 no. 116-117)

In naem der Almachtigen amen bij dezen openbaren instrument zy kennelijk dat in den jaere ons Heeren 1620 den 15 july compareerden voor mij levinus henriks secretaris der stad Amsterdam ende notaris publiek bij den hove Holland geadmitteerd ende den nagenoemden getuigen den * … * Jacobus Roelandi dienaar des goddelijken woords toekomende bruidegom verzelschapt met Samuel Perne * … * ter eenre ende vredrikgen pieters toekomende bruid verzelschapt met (…) ter anderen zijde
(…)

Gezinsbladen

Stamreeks

Stamreeks Perne

I.1 Jakob Perne

x

?

        II.1 Samuel Perne (± 1590-?)

        x (Amsterdam 1614)

        II.2a.1 Margreta Roelandi (Frankenthal ± 1590- Amsterdam 1640)

                III.1 Jacobus (Amsterdam1616-?)

                III.2 Margrieta (Amsterdam 1619-?)

                x (Amsterdam 1640)

                Chrispijn Snauwerts

                III.3 Irene (Amsterdam 1621)

                III.4 Clara (Amsterdam 1622)

                x (Amsterdam 1657)

                Cornelis Bosman

                III.5 Herenera (?)

Stamreeks Roelandus

I.2 Jacobus Roelandus (Delft 1562-Leiden of Amsterdam 1632)

x (Frankenthal 1590)

a.Maria Doisi

II.2a.1 Margreta (Frankenthal ±1590- Amsterdam 1640) (zie II.1 etc.)

II.2a.2 Clara (±1593-?)

II.2a.3 Daniel (1600-?)

II.2a.4 Maria (1603-?)

II.2a.5 Samuel (Amsterdam 1607-?)

II.2a.6 Timotheus (1694-1667)

II.2a.7 Johannes (?)

II.2a.8 Rolandus (?)

II.2a.9 Jacobus (?)

x (Amsterdam 1620)

b. Fredrikje Pieters (?-Amsterdam 1621)

x (Amsterdam 1623)

c.Barbara de Weert (?-1629/30)